wtorek, 26 kwietnia 2022 r.
Kwietniowe spotkanie Klubu Czytelnika odbyło się 19.04. 2022r. Tym razem literackie rozważania dotyczyły tematu: „Rozstania i powroty w literaturze.”
Powroty, rozłąki, rozstania są jednym z najstarszych i najczęściej wykorzystywanych motywów literackich. Nie da się uniknąć tych wydarzeń. Trudno się nam przed nimi uchronić. Nie sposób ich nie przeżywać emocjonalnie. Literatura na swoich kartach często przedstawia pożegnania, rozstania, powroty bohaterów literackich, oddaje stany i uczucia, które towarzyszą im cały czas.
Czytelniczki odkryły dzięki przeczytanym lekturom, że istnieje wiele ujęć i aspektów prezentujących nasz temat. Możemy mówić o powrocie bohatera do źródeł natury, do domu, do Ojczyzny, do wiary, do wspomnień z dzieciństwa, do przeszłości i tradycji, do rzeczywistości.
Klubowiczki zaczęły dyskusję od omówienia powrotu do domu, w rodzinne strony, co od razu nasunęło im na myśl „Odyseję” Homera. Jej główny bohater powraca po trwającej 10 lat tułaczce do ukochanej żony, syna, do ojczyzny. Do Itaki. Odyseusz to czołowy reprezentant motywu homo viator.
Panie zauważyły, że kluczową sceną i najbardziej dramatyczną jest odejście głównego bohatera z miejsca, z którym jest związany, lub rozstanie z ukochaną osobą. Przykładem będzie tu Vito CorLeone z „Ojca Chrzestnego” i jego wyjazd z sycylijskiej wioski, czy też rozdzierające serce rozstanie Hanny Schmitz i Michaela Berga w „Lektorze” B. Schlinka. Te naładowane emocjami obrazy, pozostaną już na zawsze w pamięci miłośniczek czytania.
Metaforyczny, filozoficzny przykład powrotu ukazany jest w „Małym Księciu”. Bohater opuszcza swoją planetę. Jednak po pewnym czasie wraca tam, gdzie mieszkał. Zrozumiał, że wszystko czego pragnął, aby lepiej żyć jest obok niego, blisko.
Motyw powrotu do dzieciństwa Czytelniczki odnalazły w „Sklepach cynamonowych” B. Schulza. Artysta, człowiek niezwykle wrażliwy ucieka od zła ówczesnego świata, którego nie rozumie. W swoich opowiadaniach wraca do czasów bezpiecznego dzieciństwa w Drohobyczu. Te wspomnienia były dla jego psychiki terapią, duchowym rozstaniem z brutalną, wojenną rzeczywistością. Szczególnie zainteresowała nas również powieść Alejo Carpentiera pt. „Podróż do źródeł czasu.” Bohaterem jest Kubańczyk, muzyk wychowany w kulturze europejskiej. Pewnego dnia wyrusza on do dżungli w poszukiwaniu pierwotnych instrumentów muzycznych, wciąż używanych przez Indian. Ta podróż to powrót do korzeni, do własnej tożsamości, do wspomnień.
Nasz bohater zachwyca się pierwotną, dziką przyrodą. Kiedy wraca do cywilizowanego świata, nie jest już w stanie się odnaleźć. Gardzi wartościami i osiągnieciami nowoczesnego świata, ale niestety musi tu żyć.
Nie zwykle wzruszający jest motyw pożegnania w powieści „Oskar i pani Róża.” Nieuleczalnie chory chłopiec w symboliczny sposób żegna się ze światem. Jest świadomy, że już umrze niedługo. Odejdzie jednak z tego świata godnie i z honorem rozstanie się z doczesnym z życiem. Nie zabrakło także rozmów o literaturze dotyczącej pielgrzymek Jana Pawła II. Dzieje tych podróży układają się w fascynującą opowieść o spotkaniach, wzruszających pożegnaniach, pełnych bogactwa papieskiego przesłania dla każdego człowieka.
Czytelniczki rozmawiały również o powieści M. Prousta pt. „W poszukiwaniu straconego czasu”. Autor zwraca szczególna uwagę na znaczenie powrotu do przeszłości. Przeszłość wg niego jest zawsze otwartą księgą i zawsze można otworzyć ją na nowo. Jest kopalnią wspomnień, wydarzeń, z których wciąż można czerpać na nowo. Powrót do przeszłości zawsze ma sens uczuciowy i poznawczy.
Ciekawe ujęcia literackich rozstań i powrotów warto również odnaleźć w twórczości N. Sparksa, G. Musso, Ch. Link, czy też w literaturze wspomnieniowej. Panie wspomniały również m.in. o książkach Helen Fielding. Autorka w swoim cyklu o Bridget Jones podeszła do tematu powrotów i spotkań w sposób komediowy, zabawny, komiczny. Perypetie Bridget, jej partnerów, znajomych są okraszone sporą dawką angielskiego humoru!
Na zakończenie przeczytałyśmy fragment rozważań Czesława Miłosza, mówiący o przemijaniu, rozstaniu. Te słowa niosą ze sobą smutną, lecz paradoksalnie dającą nadzieję prawdę: „Wszystko żyje tylko, wtedy, jeśli co innego zginie. Nie ma życia, nie ma śmierci. Nie ma wyjątków, wszystko kiedyś musi przyjść i kiedyś odejść. Ludzie. Lata. Idee. Wszystko. Koło się toczy i stare staje się pożywieniem tego, co nowe.”
Polecamy Państwu literaturę tematu m.in.:
1. N. Sparks - Powrót
2. A. Grabowska - Matki i córki
3. A. Carpentier - Podróż do źródeł czasu
4. F.S. Fitzgerald - Wielki Gatsby
5. E.E. Schmitt - Oskar i pani Róża
6. B. Schlink - Lektor
7. S. King - To
8. Ch. Llink - Czas burz
9. A. Lingas-Łoniewska - Kiedy zniknę, Kiedy wrócę
10. E. Świętek - Saga o Niepołomicach
11. R. Arendt-Dziurdzikowska - Możesz odejsc, bo cie kocham
Tekst: Marta Piotrowska
