poniedziałek, 23 października 2023 r.
Jesień to pora roku, która szczególnie sprzyja czytaniu książek i rozmawianiu o nich. Październikowe spotkanie Klubu Czytelnika( 17.10.2023 r.) odbyło się
pod hasłem: Książka, jako bohater literacki.
Pisarze, poeci, artyści to w większości ludzie, którzy uwielbiają książki. Ich pasją jest czytanie i zbieranie bogatej kolekcji książek. Cenią oni książkę, jako ideę, przedmiot, rzecz, obiekt. Często książka jest otoczeniem bohaterów w tekstach kultury. Zdarza się, że pisarz tworzy fikcyjną książkę, obecną w swoim dziele. To nadaje jej niezwykłe znaczenie. Powieść sprawia, że odbiorca ma ogromną chęć zapoznać się z nią...A przecież ona w rzeczywistości nie istnieje! Na początku spotkania Klubowicze rozmawiali o pasjonujących lekturach, o książkach o książce. Szczególnie ciekawe okazały się: eseje Ryszarda Koziołka pt. „Dobrze myśli się literaturą”, „Szwecja czyta, Polska czyta”, doskonały reportaż Agaty Diduszko -Zyglewskiej oraz świetna publikacja autorstwa francuskiego literaturoznawcy, Pierra Bayarda pt. „Jak rozmawiać o książkach, których się nie czytało.” Warto zajrzeć też do tomu felietonów pt. „Wszystkie lektury nadobowiązkowe” Wisławy Szymborskiej. Poetka przekonuje nas, że do pisania i mówienia o książkach wcale nie trzeba zdań pełnych patosu, czy uczonych słów.
Kolejna część spotkania była już poświęcona tematowi obecności książek w znanych powieściach literatury polskiej i światowej. Czytelnicy w swoich dywagacjach zaczęli od szukania książek obecnych w klasyce literatury. Najbardziej wzruszającą historią była opowieść H. Sienkiewicza pt. „Latarnik.” Skawiński, bohater noweli, dostał paczkę z prowiantem. Znalazł w niej również polskie książki. Był tym faktem bardzo wzruszony. On tułacz, polski emigrant po powstaniu listopadowym, samotnik wreszcie miał możliwość kontaktu z językiem polskim. To, chociaż na chwilę pozwoliło mu w wyobraźni wrócić do Ojczyzny, do rodzinnego domu. Lektura „Pana Tadeusza” A. Mickiewicza obudziła w nim tęsknotę za krajem i chęć powrotu do Ojczyzny. Podczas czytania, Skawiński zupełnie zapomniał o zapaleniu światła w latarni. Przez jego zaniedbanie rozbiła się łódź. Znowu czekał go los tułacza, gdyż stracił pracę.
W „Syzyfowych pracach” S. Żeromskiego dało się zauważyć, w jaki sposób książka może umocnić więź człowieka z Ojczyzną. Główny bohater powieści, Marcin Borowicz zmuszony był do nauki w szkole w zaborze rosyjskim. Władze szkoły tępiły wszelkie przejawy polskości. W tej sytuacji formą łączności z Polską była literatura. Marcin czytał dzieła A. Mickiewicza oraz M. Mochnackiego. To pod ich wpływem poczuł się świadomym obywatelem, prawdziwym Polakiem, patriotą. Bohaterowie „Lalki” B. Prusa również mają swoje lektury. Wokulski kupuje w antykwariacie i czyta dzieła Mickiewicza, „ Don Kichota” oraz „Różę z Tannenbergu”. Ignacy Rzecki rozczytuje się w historii o Napoleonie i namiętnie studiuje „Historię konsulatu i cesarstwa” Adolfa Thiersa. Lekturą Izabeli Łęckiej są magazyny mody i francuskie romanse. Czytała również „Romea i Julię” W. Szekspira oraz „Nie-Boską komedię” Zygmunta Krasińskiego, oraz modną powiesć E. Zoli pt. „Kartka miłości „
W jej sypialni na stoliku leży książeczka do modlenia oprawiona w kość słoniową. Francuskie romanse czyta Emila Korczyńska ( „Nad Niemnem”) oraz Emma ( Pani Bovary.) Emma uwielbiała powieści Waltera Scotta. Chciała zamieszkać w kamiennym zamku i ubierać się jak księżniczka, marzyła o rycerzu na białym koniu. Przez przyjęcie tych wizji za rzeczywiste, pogardzała mężem, zaczęła go nawet zdradzać. Te książki spowodowały, że obie kobiety przestały brać udział w zwykłym codziennym życiu. Świat powieści czytanych przez nie, stał się tak fascynujący, że straciły własne, prawdziwe, rodzinne życie.
Kolejnym etapem literackiej dyskusji była podróż przez kolekcję książek współczesnych, w których główną rolę odgrywa książka. Czytelnicy podzielili się uwagami o powieści pt. „Imię Róży” U. Eco. W tym średniowiecznym kryminale ważne miejsce zajmuje wydanie „Poetyki” Arystotelesa. Ktoś z zainteresowanych chce, aby nikt nie dotarł do książki. Wszystkie ślady zbrodni prowadzą jednak do klasztornej biblioteki! W książce i filmie pt. „ Stowarzyszenie Umarłych Poetów” N.H. Kleinbauma obecne są tomiki poezji: W. Whitmana, a Shelleya oraz Thateau. Nauczycie na swoich zajęciach głośno czyta wiersze uczniom. Podkreśla, że nieważne są znajomość budowy wiersza, zasady poetyki. Dla człowieka ważny jest jego indywidualny odbiór poezji i uczucia z tym związane. To kształtuje osobowość, wrażliwość młodych ludzi.
Obecność księgi „ Dziejów” Herodota odkryliśmy podczas analizy książki M. Ondaatje pt. „Angielski pacjent”. Pacjent traktuje ten uratowany z pożaru egzemplarz jako notatnik osobisty. Warto wspomnieć, że często bohaterem literackim bywa Biblia. Zajrzyjmy, więc na karty takich powieści jak: „ Na wschód od Edenu” J. Steinbecka, czy „ Zbrodnia i kara” F. Dostojewskiego. W literaturze mamy też obecność zjawiska niszczenia książek przez człowieka, przez system polityczny, przez władzę, która uważa literaturę za szkodliwą. Klubowicze zwrócili w tej kwestii uwagę na utwór B. Hrabala pt. „ Zbyt głośna samotność” oraz na utwór R. Bradbury’ego pt. „451’ Fahrenheita.” To w tej temperaturze zaczyna się palić papier.
Nasze rozważania oparte zostały tylko na wybranych utworach. Temat obecności książki, jako bohatera literackiego pozostawiamy otwarty. Proponujemy jeszcze do
przeczytania lektury:
1. J. Carroll, W krainie Chichów
2. Philip K. Dick, Człowiek z Wysokiego Zamku
3. Carlos Ruiz Zafon, cykl: Cmentarz zapomnianych książek : Cień wiatru, Gra anioła, Więzień nieba
4. Michael Ende, Niekończąca się historia
5. Arturo Perez Reverte, Klub Dumas
6. Matthew Pearl, Klub Dantego
7. Markus Zusak, Złodziejka książek
8. Tomasz Mann, Tonio Kroger
9. Umberto Eco, Imię róży
10. Italo Calvino, Jeśli zimową porą podróżny
11. Bernhard Schlink, Lektor
Marta Piotrowska
