wtorek, 23 maja 2023 r.
16 maja 2023 r. odbyło się spotkanie KLUBU CZYTELNIKA. Tym razem dyskusja dotyczyła tematu: Zdrada i zdrajca w literaturze.
Zdrada jest jednym z najbardziej poruszających i potępianych czynów na przestrzeni dziejów całej historii ludzkości. Różne ona przybiera formy, różne ma ujęcia. Zdradzić można Ojczyznę, naród, ideały, współmałżonka, rodzinę, przyjaciela. Zdrada jest od niepamiętnych czasów popularnym i wciąż obecnym motywem, pojawiającym się w tekstach kultury. Artyści portretowali ją na różne sposoby, umieszczali w wielu perspektywach i kontekstach.
Klubowiczki na początku rozmowy zastanawiały się nad cechami psychologicznego portretu zdrajcy. Starały się odpowiedzieć na wiele pytań, mi.in: Dlaczego ludzie są niewierni? Co popycha ich do zerwania obietnic złożonych ukochanej osobie? Czy można w jakikolwiek sposób usprawiedliwić ludzi, którzy dopuścili się zdrady? Czy zdrada jest skazą, która zostaje na całe życie i trudno zaufać drugi raz komuś, kto ją popełni? Dlaczego ludzie pożądają rzeczy, które zdobyć można jedynie poprzez złamanie zasad i norm?
Najbardziej znanym w europejskim kręgu kulturowym obrazem zdrady jest ten, zawarty na kartach Biblii. Judasz Iskariota zdradził Jezusa za 30 srebrników. Zdradził dla niewielkiego zysku. Judasz po dokonaniu zdrady, popełnił samobójstwo. Do dziś imię Judasza funkcjonuje, jako synonim zdrajcy, kogoś, kto zaprzedał swoich najbliższych. Bohaterowie „Balladyny ”i „Makbeta” chcąc zdobyć władzę, bogactwo, upragniony awans społeczny, sięgają po narzędzie zdrady. Postaci te planują intrygi, mordują swoich najbliższych. Nie czują nawet żadnej lojalności wobec osób, które pomagały im w niechlubnych czynach.
Czytelniczki zauważyły, że autorzy pokazują odbiorcom, że zdrada nie może być środkiem do osiągania celów. Zdrajcy zawsze źle kończą swój żywot. Tracą szczęście oraz spokój sumienia. Tracą zdrowe zmysły, zaczyna ogarniać ich paranoja, mają nawet halucynacje. Są skazani na wieczny niepokój, dręczący ich umysł. W „Chłopach” pojawiają się wątki zdrady małżeńskiej. Romanse i zdrady bohaterów tej powieści są przykładem złamania praw panujących we wsi Lipce oraz wystąpieniem przeciwko zasadom wiary chrześcijańskiej.
W powieści „Hrabia Monte Christo” zobaczymy losy człowieka, którego zdradził najlepszy przyjaciel. Mianowicie złożył na niego fałszywy donos. Edmund został bezprawnie skazany i uwięziony przez wiele lat. Udaje mu się uciec z więzienia. Owładnięty jest niebezpiecznym uczuciem zemsty. Pragnie zniszczyć ludzi, którzy przyczynili się do jego poniżenia.
Panie poruszyły także zagadnienie największych zdrajców w historii Polski. Rozmawiały o niechlubnych czynach m.in.: Stanisława Szczęsnego Potockiego, Seweryna Rzewuskiego, Ludwika Kalksteina. Przyczyną ich haniebnego postępowania zawsze były: prywata, fanatyzm oraz chore ambicje i często zwykły strach. Czytelniczki wspomniały też o ludziach, którzy podczas okupacji niemieckiej współpracowali z agresorem. Bronek Blutman, bohater powieści „Początek” Szczypiorskiego jest przykładem osoby, która poświęciła wiele istnień ludzkich, aby tylko samemu uniknąć śmierci. Składał on Niemcom donosy i podawał adresy. Doskonale wiedział, że ci ludzie pójdą do obozów, gdzie zostaną uduszeni gazem, albo zginą od tortur, zaprowadzeni na ulicę Szucha. Najgorsze jest to, że Blutman nie miał nigdy wyrzutów
sumienia, wydając na śmierć swoich braci. Był przecież Żydem.
Książki dotyczące omawianego tematu:
- Jerzy Łojek , Dzieje zdrajcy. Szczęsny Potocki
- Wiliam Szekspir, Makbet
- Juliusz Słowacki , Balladyna
- Robert James Waller , Co się wydarzyło się w Madinson County
- Paulo Coelho, Zdrada
- Władysław Reymont, Chłopi
- Sławomir Mrożek, Tango
- Gustave Flaubert, Pani Bovary
- Sławomir Koper, Wielcy zdrajcy od Piastów do PRL
- Andrzej Zasieczny, Zdrajcy, donosiciele i konfidenci w okupowanej Polsce.
Tekst: Marta Piotrowska
