poniedziałek, 22 stycznia 2024 r.
Pierwsze w tym roku spotkanie Klubu Czytelnika odbyło się 16 stycznia 2024 roku. Tematem były: Karczmy, kawiarnie, restauracje. O miejscach życia towarzyskiego w tekstach literatury.
Na hasło „ miejsca życia towarzyskiego” najczęściej w naszej wyobraźni pojawiają się obrazy restauracji, kawiarni, cukierni, klubów tanecznych. Przewijają się nam przed oczami również sceny uczt, biesiad, zabaw i wszelkiego rodzaju spotkań w dobrej atmosferze. Każdy z nas, jako istota społeczna ma skłonność do nawiązywania relacji, tworzenia nowych znajomości. Zawsze też szukamy odpowiedniego dla nas miejsca, aby spotkać się z ludźmi bezpośrednio, a nie tylko wirtualnie. To jest bardzo ważny aspekt naszego życia. Klubowicze rozmawiali na temat książek, w których znajdują się informacje dotyczące dziejów powstania karczmy, restauracji, kawiarni, cukierni, a nawet wiadomości związanych z historią lokali gastronomicznych, barów oraz stołówek.
Pierwszą część spotkania Czytelnicy poświęcili zagadnieniom historii polskiej karczmy oraz jej roli w literaturze pięknej. Posłużyła nam do tego ciekawa publikacja Andrzeja Chwalby pt. „ Cham i Pan.” Korzystaliśmy również z „Encyklopedii staropolskiej” Zygmunta Glogera. Karczmy stanowiły nieodłączny element polskiej kultury. Były one nie tylko miejscem zabawy, rozrywki, spotkań towarzyskich. Dawniej w karczmie urzędował samorząd wiejski. Odbywały się tu zjazdy lokalnych poborców podatków, sądy, dysputy na tematy polityczne i społeczne. Karczma pełniła też miejsce wymiany handlowej, sklepu. Bardzo ważna była wtedy rola karczmarza. Dla wiejskiej społeczności był on równocześnie kupcem, lichwiarzem oraz doradcą i lekarzem. Jego zadaniem było zadbać o dobre jedzenie, trunki, muzykę oraz o bezpieczeństwo. W karczmach normy moralne często zostawiano przed drzwiami. Duża ilość alkoholu była przyczyną awantur, kłótni, bójek, a nawet przestępstw kryminalnych. Klubowicze zwrócili uwagę na stałą obecność motywu karczmy w folklorze, podaniach, legendach.
Opisy karczmy zachowały się w klasyce polskiej literatury. Karczmarz Jankiel gościł u siebie bohaterów „Pana Tadeusza”, mieszkańcy wsi Lipce ( „Chłopi”) oraz włościanie z majątku Serbinów („ Noce i dnie”) przeżywali w karczmie swoje radości i porażki życiowe. Salomeę Brynicką ( „Wierna rzeka „) z opresji ratuje karczmarka, Żydówka Ryfka. Wspaniałe opisy miasteczkowej karczmy na Kresach prezentuje nam Eliza Orzeszkowa w powieści pt. „Dziurdziowie.” To tylko znikoma część utworów z motywem karczmy.
Czytelnicy rozmawiali także o przedwojennych kawiarniach literackich, gdzie spotykali się artyści, pisarze, aktorzy, malarze oraz naukowcy. Przy filiżance aromatycznej kawy i nie tylko kawy, toczyły się rozmowy o kulturze, sztuce, nowinkach naukowych. Organizowano nawet wernisaże wystaw malarstwa. Czytano codzienną prasę. Bywanie w tych lokalach stało w pewnym momencie stylem życia ówczesnych elit. O rozwoju krakowskich restauracji, cukierni, kawiarni, hoteli opowiada nam książka Krzysztofa Jakubowskiego pt.” Kawa i ciastko o każdej porze.” Zachęcamy do przeczytania tej niezwykłej publikacji.
Klubowicze zwrócili również uwagę na ciekawy reportaż autorstwa Katarzyny Kobylarczyk pt. „ Kobiety Nowej Huty.” Książka stanowi kapitalne źródło o historii najbardziej znanych lokali w Nowej Hucie, w czasach PRL-u. Znajdziemy tu wspomnienia pracowników i bywalców kultowych już lokali, takich jak restauracja „Stylowa”, „Arkadia”, czy „Wanda.”
Na zakończenie spotkania jeden z Klubowiczów przeczytał na głos fraszki własnego autorstwa, dotyczące karczmy. Proponujemy do przeczytania literaturę tematu:
- Andrzej Chwalba, Cham i Pan
- Kamil Janicki, Pańszczyzna
- Katarzyna Kobylarczyk , Kobiety Nowej Huty
- Sławomir Koper, Życie towarzyskie elit PRL
- Krzysztof Jakubowski, Kawa i ciastko o każdej porze
- Maria i Jan Łozińscy, Historia polskiego smaku
- Julian Stryjkowski, Austeria
- Walery Łoziński, Zaklęty dwór
- Jerzy Pilch, Pod Mocnym Aniołem
- Marek Hłasko, Pętla
- Jakub Żulczyk, Ślepnąc od świateł
- Małgorzata Gutowska- Adamczyk, saga pt. Cukiernia pod Amorem
- Edyta Świętek , Przeklęci (saga Niepołomice)
- Władysław Łoziński , Życie polskie w dawnych wiekach
Tekst: Marta Piotrowska
