"Tradycja i nowoczesność w koronce klockowej i nie tylko..."

Koronka klockowa to misterny wytwór ludzkich rąk, utkany z nici i wyobraźni. Delikatne wzory zachwycają swoją szlachetnością i budzą zrozumiały podziw.

Aga Gaczkowska

9 lutego w Bibliotece Publicznej w Niepołomicach oraz w Laboratorium Aktywności Społecznej odbył się wernisaż wyjątkowej wystawy zatytułowanej „Tradycja i nowoczesność w koronce klockowej i nie tylko…”. Po raz pierwszy w naszych pomieszczeniach można podziwiać ogromny zbiór koronek wykonanych metodą klockową przez Panie: Jadwigę Węgorek i Marię Krzysztofek. 

Jadwiga Węgorek już jako dziecko podpatrując babcię i mamę uczyła się nowych wzorów i splotów. Z czasem szczególnie bliska jej sercu stała się koronka klockowa.
W 1999 roku założyła własne Warsztaty Rękodzieła Artystycznego "Czar nici", które prowadzi nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. W 2002 roku Pani Jadwiga jako pierwsza w Krakowie zdobyła tytuł TWÓRCY LUDOWEGO w technice koronki klockowej. W roku 2014 otrzymała SREBRNY KRZYŻ ZASŁUGI za krzewienie kultury ludowej, a w 2019 r. odznakę HONORIS GRATIA za szczególne zasługi dla Krakowa i jego mieszkańców. Jadwiga Węgorek jest polską ambasadorką koronki klockowej. Aktywnie uczestniczy w krajowych i międzynarodowych konferencjach oraz festiwalach koronczarek, prezentuje swoje prace na wielu wystawach i bierze udział w konkursach, zdobywając prestiżowe nagrody i wyróżnienia. 

Maria Krzysztofek od dzieciństwa marzyła aby nauczyć się szydełkowania, jednak zrealizowała to dopiero jako osoba dorosła. W 2011 r. zainteresowała się koronką czółenkową, zwana frywolitką. Chęć nauczenia się tej techniki zaprowadziła ją na Warsztaty Rękodzieła Artystycznego prowadzone przez Jadwigę Węgorek. Pani Maria nieustannie poszerza swoją wiedzę i umiejętności. Kolejna technika, którą się zainteresowała to koronka klockowa. Uczy się jej pod czujnym okiem Pani Jadwigi. Mówi, że od razu ją oczarowała i stała się jedną z największych jej pasji. 

Koronka klockowa to wymagające rzemiosło. Swoją nazwę wzięła od narzędzi - klocków, za pomocą których jest wytwarzana. Na klockach tych nawijane są nici tworzące koronkę. Powstaje ona zawsze na podstawie wcześniej wyrysowanego wzoru przymocowanego do poduszki.

Pani Jadwiga przywiozła na spotkanie swój warsztat czyli: specjalny wałek z umieszczonym na nim wzorem oraz drewniane szpulki zwane klockami, przy pomocy których wykonuje się koronki. Mieliśmy dzięki temu niecodzienną okazję zobaczenia w jaki sposób, powstają cudeńka, które możemy podziwiać na naszej wystawie. Tak jak w pracy na krośnie: jedne z nici pełnią rolę osnowy, a inne wątku. Powstają wówczas podstawowe sploty klockowe, czyli płócienko, siekanka i warkoczyk. Jadwiga Węgorek jest uczennicą Pani Olgi Szerauc, u której pobierała nauki i zdobywała doświadczenie. Z czasem wypracowała swój autorski i mistrzowski styl krakowskiej koronki klockowej. Założeniem tego stylu jest stosowanie lnianych nici w naturalnych barwach: szarej i ecru. Dzięki Jej staraniom krakowska koronka klockowa została w 2016 r. wpisana na krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. 

W czasie wernisażu poznaliśmy również historię koronkarstwa na świecie i w Polsce. Koronkę klockową w Polsce zaczęto wyrabiać w XVI w, a jej rozpowszechnienie w naszym kraju przypisuje się królowej Bonie. Jednak dopiero w XVIII wieku w Polsce zaczęły powstawać ośrodki koronkarskie. W 1883 roku dzięki darowiźnie przekazanej przez Helenę Modrzejewską w Zakopanem utworzono Krajową Szkołę Koronkarstwa. W tym samym czasie powstały placówki w Bobowej i we Lwowie.

Rozkwit koronki klockowej nastąpił w dwudziestoleciu międzywojennym dzięki znakomitym twórcom zakopiańskich wzorów: Karolowi Kłosowskiemu i Mieczysławowi Szopińskiemu. Na światowej wystawie sztuki dekoracyjnej, w 1925 roku Polska Krajowa Szkoła Koronkarstwa w Zakopanem otrzymała złoty medal za koronki klockowe projektu Kłosowskiego. Po II wojnie światowej stopniowo zanikało zainteresowanie rzemiosłem artystycznym w Polsce. Ponowny rozkwit nastąpił na początku lat 90. XX wieku. W 1994 roku powstało w Bobowej Stowarzyszenie Twórczości Regionalnej, które w 2000 roku zainaugurowało coroczny Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej. Na ten Festiwal do dzisiaj przyjeżdżają twórcy z Belgii, Niemiec, Czech, Słowacji, Rosji, Francji i oczywiście z Polski.

Serdecznie zapraszamy na wyjątkową wystawę koronek Marii Krzysztofek i Jadwigi Węgorek, którą można oglądać do 29 marca w Bibliotece Publicznej w Niepołomicach oraz w Laboratorium Aktywności Społecznej w godzinach pracy obu instytucji.

Wykorzystane źródła:
„Historia koronki klockowej w zarysie” Joanna Sielska,
https://oplotki.pl/czym-jest-koronka-klockowa-czyli-stulecia-tkane-koronka/,
https://haftkoronka.wordpress.com/