piątek, 21 listopada 2025 r.
19 listopada 2025 r. Biblioteka Publiczna w Niepołomicach, Fundacja „Lepsze Niepołomice” oraz OSP Niepołomice zaprosili mieszkańców na spotkanie Klubu Poszukiwaczy Historii Niepołomic poświęcone 135. rocznicy powstania Ochotniczej Straży Pożarnej w Niepołomicach. Jubileusz stał się inspiracją do wspólnego powrotu do początków straży, odświeżenia rodzinnych wspomnień oraz uhonorowania pokoleń druhów, którzy przez ponad wiek troszczyli się o bezpieczeństwo mieszkańców naszego miasta. To ich odwaga ratowała domy, ich upór sprawiał, że straż rosła w siłę, modernizowała się i stawała się tym czym jest dzisiaj.
Po powitaniu gości i wprowadzeniu do tematu historii niepołomickiej Straży Pożarnej wysłuchano wiersza Stanisława Czyżewicza z 1930 r. pt. „Zew strażaka”, który wprowadził wszystkich w refleksyjny nastrój.
Gośćmi specjalnymi byli: prezes OSP Niepołomice Stanisław Dąbroś, Tadeusz Jasonek i Krzysztof T. Kociołek - współautorzy ostatniej publikacji o historii straży oraz najstarszy druh Józef Ślusarczyk, który przybył wraz z małżonką Marią. Pan Józef przez 37 lat pełnił funkcję sekretarza jednostki, a pani Maria – choć nieformalnie – prowadziła protokoły z zebrań i wspierała działalność straży, stając się nieodzowną częścią jej historii.
W czasie spotkania przypomniano, że historia OSP w Niepołomicach doczekała się już dwóch publikacji, z czego druga – najnowsza – stanowi próbę uporządkowania i uzupełnienia informacji, których brakowało w pierwszym opracowaniu. Jak zaznaczył Krzysztof Kociołek, książkę „135 lat OSP w Niepołomicach” napisało samo życie: powstała z inicjatywy prezesa Stanisława Dąbrosia, ogromnej pracy naczelnika Pawła Dąbrosia oraz dzięki Tadeuszowi Jasonkowi, który zainicjował całe przedsięwzięcie i „ruszył lawinę” działań archiwizacyjnych.
Korzenie niepołomickiej straży sięgają do 1867 roku, kiedy to na gminy nałożono obowiązek zapewnienia ochrony przeciwpożarowej. Wcześniej gaszeniem pożarów zajmowała się cała społeczność – przy minimalnym wyposażeniu i ogromnej dawce odwagi. Pod koniec XIX wieku gmina zaczęła gromadzić „rekwizyty ogniowe”, a pierwsze wzmianki o strażakach-ochotnikach pochodzą już z lat 90. XIX wieku.
Za formalną datę powstania OSP przyjmuje się 13 września 1890 roku. Pierwszym prezesem został ks. Antoni Wróbel, a naczelnikiem Aleksander Kasperowski – jedna z najważniejszych postaci w historii niepołomickiej straży. Informacje o Aleksandrze Kasperowskim, przekazane przez praprawnuczkę Kalinę Janeczko-Wrońską, ukazały go jako człowieka niezwykle zaangażowanego społecznie, a przede wszystkim w działalność niepołomickiej drużyny strażackiej. W czasie spotkania wspomnieniami o nim podzieliła się również Wiesława Janeczko – wnuczka Aleksandra.
Aleksander Kasperowski urodził się w 1869 r. w Krakowie. 30 maja 1892 r. ożenił się z Anną Przepolską, z która doczekał się sześciorga dzieci. Był jednym z inicjatorów i założycieli Ochotniczej Straży Pożarnej w Niepołomicach. Poświęcił się służbie w OSP, będąc jej wieloletnim naczelnikiem i działaczem. To również z jego inicjatywy powstała Orkiestra Straży Pożarnej, a także Drużyna Polowa PTG „Sokół”.
16 sierpnia 1914 r. osobiście odprowadził dwudziestu członków „Sokoła” do Krakowa, gdzie wcielono ich do 6. kompanii II Pułku Piechoty Legionów Polskich. Wśród nich był jego syn Karol. Sam Kasperowski odbył służbę w armii austriackiej, walczył na froncie rosyjskim, przeszedł leczenie w szpitalach we Lwowie i Krakowie, a po wojnie wrócił do Niepołomic, gdzie prowadził sklep przy ul. Kościuszki. Zmarł w 1955 roku. Jego paradny hełm i toporek, przekazane niepołomickim strażakom przez rodzinę, do dziś są symbolem tradycji i ciągłości pokoleń.
Podczas spotkania wspominano również wielu innych strażaków ochotników, m.in. Antoniego Malinowskiego - kowala, muzyka orkiestry strażackiej i odważnego druha, który wsławił się heroiczną akcją ratowania dzieci podczas pożaru ochronki w Staniątkach w 1932 roku. Z tego okresu zachowały się artykuły prasowe, w których opisane zostało powyższe wydarzenie.
Nie zabrakło też wspomnień rodzinnych:
Krystyna Czuma przybliżyła postać swojego dziadka, Aleksandra Niedospała, oraz mamy Zofii Tomery.
Tadeusz Jasonek wspomniał ks. Antoniego Wróbla – pierwszego prezesa OSP w Niepołomicach oraz kolejnych: Feliksa Włodarskiego, Władysława Gaudyna, Mariana Palonka i Eugeniusza Malinowskiego.
Wspomniano również Eugeniusza Dąbrosia, którego działalność była ważną częścią historii straży, a który niedawno odszedł „na wieczną wartę”.
Z kolei Julian Ślusarczyk przedstawił udokumentowaną historię służby swojego brata, druha Józefa Ślusarczyka (obecnego na spotkaniu), prezentując liczne fotografie oraz filmy z jego udziałem.
W trakcie spotkania przypomnieliśmy również kolejne siedziby Ochotniczej Straży Pożarnej w Niepołomicach. Pierwsze sprzęty przechowywano w szopie przy ul. Szkolnej, później – od 1903 roku również w szopie obok Ratusza. W latach 30. straż otrzymała dwa boksy i świetlicę w wyremontowanej Starej Karczmie przy Placu Wolności. Obecna remiza przy ul. Grunwaldzkiej powstała w latach 1973–1976.
Spotkanie zakończyło się rozmowami, wspomnieniami i refleksją nad tym, jak ogromne znaczenie miała – i nadal ma – straż pożarna. Uczestnicy zgodnie podkreślali, że straż w naszym mieście to nie tylko formacja ratownicza – to wspólnota ludzi gotowych nieść pomoc mieszkańcom o każdej porze dnia i nocy. Dziś patrząc na 135 lat historii niepołomickiej straży widzimy ciągłość pokoleń od dawnych druhów, którzy działali w czasach gdy nie było jeszcze mundurów i samochodów, po współczesnych strażaków ochotników, którzy korzystają z nowoczesnego sprzętu, a jednocześnie pielęgnują tradycje swoich poprzedników.
Ewa Korabik
Agnieszka Grab
